Ông Mua Mí Páo sinh ra và lớn lên tại thôn Nà Hán - thị trấn Yên Minh huyện Yên Minh, trong một gia đình có bố là nghệ nhân Khèn Mông nên ngay từ nhỏ, những bài khèn, điệu múa khèn đã ăn sâu vào tâm hồn ông. Cũng từ đó, trong ông ẩn chứa tình yêu mãnh liệt với nghệ thuật truyền thống đậm chất dân tộc này. Có niềm đam mê và năng khiếu nghệ thuật, Ông Páo thường xuyên tham gia các hoạt động văn nghệ từ khi còn là học sinh và giành được nhiều giấy khen của huyện của tỉnh. Ông Páo cho biết: “Ông cũng không biết chiếc khèn có từ bao giờ, chỉ biết từ khi ông sinh ra và lớn lên đã được làm quen với nó, thấy nó được sử dụng và cất giữ cẩn thận ở vị trí trang trọng nhất trong ngôi nhà mình”.

     Để gìn giữ tiếng khèn và điệu múa khèn Mông, suốt hơn 20 năm qua, ông Páo đã nỗ lực không ngừng để truyền dạy cho cộng đồng dân tộc Mông trên địa bàn huyện. Nhận thấy khèn mông là một trong những nét nghệ thuật góp phần làm nên bản sắc văn hóa của quê hương mình, mặt khác lại là món ăn tinh thần quý giá của đồng bào vùng cao, nhưng những người bảo tồn và phát huy nghệ thuật khèn Mông lại không có nhiều, hiện nay những người có thể truyền dạy khèn Mông cho thế hệ trẻ chủ yếu là những người đã cao tuổi. Quyết tâm, gìn giữ và đưa Khèn Mông đến với đông đảo thế hệ thanh niên hiện nay, ông Páo đã tiên phong trong chủ trương bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Khèn Mông. Ông đã tổ chức dạy khèn Mông cho thanh niên thôn Nà Hán vào những buổi chiều, và tham gia dạy tại các trường tiểu học của xã Hữu Vinh và thị trấn Yên Minh. Anh Mua Mí Lúa thôn Nà Hán thị trấn Yên Minh là người được ông Páo tận tình truyền dạy thổi khèn và múa khèn mông, hơn chục năm học tập và rèn luyện, hiện nay anh đã biết thổi và múa được khoảng trên 30 bài khèn.

     Đối với những người muốn học khèn Mông thì đòi hỏi phải thực sự có niềm đam mê và năng khiếu nghệ thuật, để thuộc được hết 360 bài khèn thì không phải ai cũng làm được. Theo ông Páo, thổi khèn cũng rất khó, muốn thổi ra âm thanh, người thổi phải dùng hai bàn tay giữ khèn, đồng thời, lấy các ngón tay để điều khiển các lỗ hơi. Người chơi khèn giỏi là người vừa biết thổi khèn kết hợp với múa khèn. Người thổi được khèn và biết múa khèn đều phải trải qua một quá trình lao động nghệ thuật bền bỉ, công phu và kiên trì, bởi khi vừa thổi, vừa múa đòi hỏi phải sử dụng nhiều động tác cùng lúc, vô cùng phức tạp. Hiện nay, việc lưu giữ và đưa tiếng khèn vào cuộc sống thường ngày của nghệ nhân Mua Mí Páo đã được cộng đồng dân tộc Mông Thị trấn Yên Minh nói riêng và đồng bào dân Mông huyện Yên Minh nói chung, tiếp sức. Vào những ngày rảnh rỗi, người dân trong thôn dù là lớn tuổi hay nhỏ tuổi cũng tập trung ở nhà ông để cùng thổi khèn, múa khèn và tìm hiểu về nguồn gốc của cây Khèn. Vừa truyền dạy thổi khèn, múa khèn ông Páo còn vừa đóng vai trò như một người thầy để giảng giải và truyền dạy lại từng li từng tí cho mọi người, có như vậy, họ mới có thể thuộc nhanh và nhớ được từng động tác đá chân, nghiêng người trong múa khèn. Anh Hầu Mí Nô - Thôn Nà Hán - Thị Trấn Yên Minh cho biết: “được tham gia vào lớp khèn Mông của ông Mua Mí Páo anh thấy Ông Páo là người rất nhiệt tình, truyền dạy cho anh bằng cả tâm huyết, nên anh thấy lớp học khèn Mông này rất thiết thực và ý nghĩa, nếu mở được nhiều lớp học như thế này thì bản sắc văn hóa của dân tộc Mông sẽ không bị đánh mất”.

     Sau nhiều năm gắn bó với việc sưu tầm và truyền dạy tiếng khèn Mông cho thế hệ trẻ, ông Mua Mí Páo đã làm được nhiều việc có ý nghĩa, góp phần khơi dậy và thắp sáng niềm đam mê nghệ thuật trong tâm hồn người dân tộc Mông. Mặc dù đã gần 50 tuổi, nhưng ông cũng như những người dân tộc Mông khác trên địa bàn, luôn mong muốn tiếng khèn sẽ mãi ngân vang và lắng đọng trong tâm hồn mỗi người, trở thành nguồn sức mạnh to lớn giúp họ vượt qua mọi khó khăn thử thách của cuộc sống. 

Nghệ nhân Mua Mí Páo giới thiệu về cây khèn cho các học viên